मूलम्-
विद्या शस्त्रं च शास्त्रं च द्वे विद्ये प्रतिपत्तये ।
आद्या हास्याय वृद्धत्वे द्वितीयाद्रियते सदा॥७॥
पदविभागः-
विद्या शस्त्रं च शास्त्रं च द्वे विद्ये प्रतिपत्तये । आद्या हास्याय वृद्धत्वे द्वितीया आद्रियते सदा॥७॥
अन्वयः-
(मनुष्यस्य)
प्रतिपत्तये, शस्त्रं विद्या च शास्त्रं (विद्या) च द्वे विद्ये
(प्रसिद्धे)। आद्या वृद्धत्वे हास्याय। द्वितीया (लोके) सदा आद्रियते ॥७॥
प्रतिपदार्थः-
प्रतिपत्तये = ज्ञानाय, यशोलाभाय च;
शस्त्रं विद्या = धनुर्वेदादि;
शास्त्रं (विद्या) च द्वे विद्ये; आद्या;
वृद्धत्वे = वृद्धावस्थायां, बलक्षये;
हास्याय = उपहासप्रदा;
द्वितीया = शास्त्रविद्या;
(लोके) सदा;
आद्रियते = पूज्यते॥७॥
शस्त्रं विद्या = धनुर्वेदादि;
शास्त्रं (विद्या) च द्वे विद्ये; आद्या;
वृद्धत्वे = वृद्धावस्थायां, बलक्षये;
हास्याय = उपहासप्रदा;
द्वितीया = शास्त्रविद्या;
(लोके) सदा;
आद्रियते = पूज्यते॥७॥
तात्पर्यम्-
मनुष्यस्य
ज्ञानार्जनाय, यशसे च द्वे विद्ये स्तः। शस्त्रविद्या, शास्त्रविद्या चेति। शस्त्रविद्यया गते वयसि न कोऽपि लाभः
(शारीरिक-बलाभावात्)। किन्तु शास्त्रविद्यया जनः आजीवनं पूज्यते लोके (वृद्धोऽपि
विद्यां न त्यजति)।
--------------------------------
No comments:
Post a Comment