हितोपदेश-सुभाषित-श्लोकाः - 0.39

मूलम्-

रूपयौवनसम्पन्ना विशालकुलसम्भवाः ।

विद्याहीना न शोभन्ते निर्गन्धा इव किंशुकाः॥३९॥

पदविभागः-

रूप-यौवन-सम्पन्नाः विशाल-कुल-सम्भवाः । विद्याहीनाः न शोभन्ते निर्गन्धाः इव किंशुकाः॥३९॥

अन्वयः-

रूप-यौवन-सम्पन्नाः विशाल-कुल-सम्भवाः (अपि) विद्याहीनाः निर्गन्धाः किंशुकाः इव न शोभन्ते ॥३९॥

प्रतिपदार्थः-

रूपेण = सौन्दर्येण, शरीरकान्त्या च ;  

यौवनेन = युवत्वकृतेन वपुः ;  

सम्पन्नाः = शोभिताः अपि ;  

किञ्च--विशालकुलमम्भवाः = महाकुलप्रसूता अपि ; 

विद्याहीनाः = मूर्खाः ; 

निर्गन्धाः = (सुरूपा अपि) गन्धशून्याः ;

किंशुकाः = पलाशकुसुमानीव ; 

न शोभन्ते = लोके न विराजन्ते ॥३९॥

तात्पर्यम्-

सुन्दराः, युवकाः, उन्नत-कुले जाताः अपि नराः ज्ञानेन विना, गन्धहीन-किंशुक-पुष्पाणीव न शोभन्ते ।