मूलम्-
माता शत्रुः पिता वैरी येन बालो न पाठितः ।
न शोभते सभामध्ये हंसमध्ये बको यथा॥३८॥
पदविभागः-
माता शत्रुः पिता वैरी येन बालः न पाठितः । न शोभते सभा-मध्ये
हंस-मध्ये बकः यथा॥३८॥
अन्वयः-
माता शत्रुः पिता वैरी येन बालः न पाठितः । सभा-मध्ये (सः) हंस-मध्ये
यथा बकः (तथा) न शोभते ॥३८॥
प्रतिपदार्थः-
माता = जननी ; पिता = जनकः ; येन = पित्रा ;
बालः = पुत्रः ; न पाठितः = अध्ययनं न कारितः,
शिक्षा न प्रापयितः ; सभामध्ये = पण्डितानां समवाये,
विद्वत्समाजे ; हंसमध्ये बक इव ; न शोभते = न प्रतिष्ठां लभते। 'याभ्या'मिति पाठान्तरम्॥३८॥
तात्पर्यम्-
यं बालं माता पिता च न ज्ञानं प्रदापयन्ति, तौ (तस्य) शत्रू इव भवतः ।
सः विदुषां पुरतः न स्थातुं शक्नोति । हंसानां समूहे बक इव स भवति।
यौ पितरौ स्वपुत्रं न शिक्षयन्ति तौ अशिक्षिताय स्वपुत्राय शत्रू
भवतः, हंसानां
समूहे बकः यथा न प्रकाशते तथैवायमशिक्षितः बालोपि विदुषां समूहे न शोभते, तस्मात् पितृभ्यामवश्यमपत्यानि शिक्षणीयानीति अस्य भावः.।
No comments:
Post a Comment