मूलम्--
जातिमात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् ।
व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्योऽथवा भवेत् ॥१.५९॥
पदविभागः--
जाति-मात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् । व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्यः अथवा भवेत् ॥१.५९॥
अन्वयः--
जाति-मात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् । व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्यः अथवा भवेत् ॥१.५९॥
प्रतिपदार्थः--
कश्चिदपि ; क्वचित् = कस्मिंश्चित् स्थलेऽपि ; जातिमात्रेण = 'अयं एवंजातीय' इत्येतावन्मात्रेणैव ; किं वध्यते = किं हन्यते ; किं पूज्यते = किं सत्क्रियते ; नैवेत्यर्थः ; व्यवहारं = तदाचारम् ; परिज्ञाय = दृष्ट्वा, अनुरुध्यैव वध्यः = हन्तव्यः ; पूज्यः = सत्कारयोग्यः ॥१.५९॥
तात्पर्यम्--
जन्ममात्रेण प्राप्तेन जीवाकारेण एव कोऽपि सत्क्रियार्हत्वं वा, हन्तव्यत्वं वा न प्राप्नोति । तस्य प्रवृत्त्या ज्ञायते यत् सः व्यापादितव्य उत सत्कारपात्रं वेति ॥१.५९॥
हिन्द्यर्थः--
क्योंकि-कोई भी व्यक्ति जातिमात्र ही से मारने वा पूजने लायक नहीं होता है, किन्तु उनका व्यवहार देख कर ही उसे मारना या पूजना चाहिए ॥१.५९॥
जातिमात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् ।
व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्योऽथवा भवेत् ॥१.५९॥
पदविभागः--
जाति-मात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् । व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्यः अथवा भवेत् ॥१.५९॥
अन्वयः--
जाति-मात्रेण किं कश्चिद् वध्यते पूज्यते क्वचित् । व्यवहारं परिज्ञाय वध्यः पूज्यः अथवा भवेत् ॥१.५९॥
प्रतिपदार्थः--
कश्चिदपि ; क्वचित् = कस्मिंश्चित् स्थलेऽपि ; जातिमात्रेण = 'अयं एवंजातीय' इत्येतावन्मात्रेणैव ; किं वध्यते = किं हन्यते ; किं पूज्यते = किं सत्क्रियते ; नैवेत्यर्थः ; व्यवहारं = तदाचारम् ; परिज्ञाय = दृष्ट्वा, अनुरुध्यैव वध्यः = हन्तव्यः ; पूज्यः = सत्कारयोग्यः ॥१.५९॥
तात्पर्यम्--
जन्ममात्रेण प्राप्तेन जीवाकारेण एव कोऽपि सत्क्रियार्हत्वं वा, हन्तव्यत्वं वा न प्राप्नोति । तस्य प्रवृत्त्या ज्ञायते यत् सः व्यापादितव्य उत सत्कारपात्रं वेति ॥१.५९॥
हिन्द्यर्थः--
क्योंकि-कोई भी व्यक्ति जातिमात्र ही से मारने वा पूजने लायक नहीं होता है, किन्तु उनका व्यवहार देख कर ही उसे मारना या पूजना चाहिए ॥१.५९॥
No comments:
Post a Comment