हितोपदेश-सुभाषित-श्लोकाः - 1.49

मूलम्--

यदि नित्यमनित्येन निर्मलं मलवाहिना ।

यशः कायेन लभ्येत तन्न लब्धं भवेन् नु किम् ॥१.४९॥

पदविभागः--

यदि नित्यम् अनित्येन निर्मलं मलवाहिना । यशः कायेन लभ्येत तत् न लब्धं भवेत् नु किम् ॥१.४९॥

अन्वयः--

यदि नित्यं, निर्मलं, यशः- अनित्येन, मलवाहिना, कायेन- लभ्येत तत् (तर्हि) न लब्धं किम् नु भवेत् ? ॥१.४९॥

प्रतिपदार्थः--

नित्यं = चिरस्थायि ;
निर्मलं = स्वच्छम् ;
यशः = कीर्तिः ;
अनित्येन = नश्वरेण ;
मलवाहिना = मलमूत्रपरिपूर्णेन ;
कायेन = शरीरेण ;
तत्र 'नु'-इति वितर्के ।
किं लब्धं न भवेत् = सर्वमेव लब्धं भवेदित्यर्थः ॥१.४९॥

तात्पर्यम्--

यदि शाश्वती, मलरहिता कीर्तिः, अशाश्वतकेन, दूषितेन देहेन (तन्माध्यमेन) लभ्यते, तर्हि न किमपि अप्राप्तं शिष्यते। (सर्वमेव लब्धमिति यावत्।) ॥१.४९॥